Fotowoltaika w Polsce przeżywa dynamiczny rozwój i stwarza liczne możliwości zarobku zarówno dla indywidualnych inwestorów, jak i dużych przedsiębiorstw. Od kwietnia 2022 roku nowe przepisy dotyczące rozliczania energii z instalacji fotowoltaicznych zmieniły całkowicie sposób generowania przychodów. Można zarabiać na fotowoltaice na wiele sposobów – od mikroinstalacji prosumenckich po farmy produkujące setki tysięcy złotych rocznie. Roczny przychód możliwy do osiągnięcia w Polsce wynosi obecnie 100–150 tys. zł netto na jeden hektar, natomiast farmy fotowoltaiczne 1 MW przynoszą zysk od 400 000 do 700 000 zł rocznie. Aukcje OZE gwarantują stabilne ceny energii, a w 2025 minimalna cena sprzedaży energii wyniosła 216,90 zł/MWh. Rozwój magazynowania energii i integracja z pompami ciepła daje kolejne opcje maksymalizacji przychodów.
Systemy rozliczania energii fotowoltaicznej w Polsce
Przejście od net-meteringu do net-billingu
Największa zmiana od 2022 roku to wprowadzenie net-billingu, który zastąpił net-metering i całkowicie przebudował schemat wynagradzania za nadwyżki energii oddawane do sieci.
Net-metering opierał się na ilościowym rozliczaniu energii. Prosument oddawał energię do wirtualnego magazynu w sieci i mógł ją odebrać w określonym stosunku:
- instalacje o mocy do 10 kW odzyskiwały 80% oddanej energii,
- instalacje o mocy od 10 do 50 kW – 70% oddanej energii,
- system dawał przewidywalność kosztów, niezależnie od wahań rynku.
Net-billing to rozliczanie na podstawie wartości. Prosumenci podłączeni po 1 kwietnia 2022 r. rozliczają nadwyżki po miesięcznych cenach rynkowych ogłaszanych przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne. Od 1 lipca 2024 roku obowiązuje w Polsce godzinowy model wyceny energii – stawki wyliczane są na podstawie rzeczywistych cen giełdowych w poszczególnych godzinach.
Mechanizm depozytu prosumenckiego
Istotą net-billingu jest wirtualny depozyt prosumencki. Gdy Twoja instalacja produkuje więcej energii, niż zużywasz – nadwyżka trafia do sieci i jest wyceniana według bieżących stawek. Uzyskane środki zasila depozyt, a Ty możesz je wykorzystać na pokrycie kosztów zakupu energii, gdy Twoja produkcja jest niewystarczająca.
Po zmianach z końcówki 2024 roku stan depozytu powiększany jest o współczynnik 1,23, co pozwala zniwelować różnicę między ceną sprzedaży a zakupu energii. To rekompensuje fakt, że sprzedaż odbywa się po cenach hurtowych, a zakup po detalicznych.
Okres rozliczenia depozytu wynosi 12 miesięcy. Możesz rozliczyć nadwyżki wyprodukowane latem w sezonie zimowym. Po 12 miesiącach niewykorzystane saldo częściowo wraca – w rozliczeniu miesięcznym to max. 20% wartości energii przekazanej w danym miesiącu, a w godzinowym – 30%.
Różnice w opłacalności systemów rozliczeniowych
Przejście na net-billing istotnie zmieniło opłacalność przydomowych instalacji. Osoby rozliczane na starych zasadach (net-metering) mogą płacić za prąd nawet tylko 400–500 zł rocznie. Nowi prosumenci są rozliczani według zmiennych cen i zużycia energii w różnych godzinach doby.
Dla domu zużywającego 4000 kWh rocznie:
- fotowoltaika 8 kWp bez dodatkowych urządzeń – rachunki ok. 3000 zł rocznie,
- z pompą ciepła lub małym magazynem energii – rachunki ok. 2400 zł,
- z dużym magazynem energii – rachunki spadają do 1640 zł rocznie,
- przy braku fotowoltaiki – koszt tych samych 8000 kWh wynosiłby aż ok. 9830 zł.
Sprzedaż nadwyżek energii przez prosumentów
Prawne podstawy sprzedaży energii z mikroinstalacji
Ramy prawne sprzedaży energii różnią się w zależności od mocy instalacji oraz statusu jej właściciela. Osoby fizyczne posiadające instalacje do 50 kWp nie mogą sprzedawać energii „komercyjnie”, lecz oddają ją do sieci jako prosumenci. Nadwyżki są rozliczane według zasad net-meteringu lub net-billingu.
Do rozpoczęcia działalności prosumenckiej wymagane są:
- status jednoczesnego producenta i konsumenta energii,
- zainstalowanie dwukierunkowego licznika energii rejestrującego oddaną i pobraną energię,
- zgłoszenie mikroinstalacji do Operatora Systemu Dystrybucyjnego (OSD),
- podpisanie umowy z wybranym sprzedawcą energii.
Mechanizmy wyceny nadwyżek energii
Oto jak wycenia się energię oddawaną do sieci przez prosumentów:
- w net-billing od kwietnia 2022 r.: wycena według miesięcznych cen z Towarowej Giełdy Energii,
- od czerwca 2024 r.: rozliczanie w systemie godzinowym według rzeczywistych cen giełdowych w każdej godzinie,
- bardziej opłaca się oddawać energię do sieci w godzinach szczytu, a mniej – w nocy czy w weekendy.
Dzięki nowemu sposobowi rozliczeń możliwe jest lepsze dopasowanie czasu oddawania energii do chwil najwyższych cen na rynku.
Optymalizacja autokonsumpcji jako klucz do rentowności
Maksymalizacja autokonsumpcji, czyli zużycie jak największej ilości wyprodukowanej energii na własne potrzeby, to klucz do realnych oszczędności i zysków z fotowoltaiki. Bez magazynu energii statystyczny poziom autokonsumpcji nie przekracza 30% w skali roku – reszta energii sprzedawana jest po hurtowych stawkach.
Do zwiększenia autokonsumpcji służą m.in.:
- magazyny energii pozwalające przechować nadwyżki na wieczór lub noc,
- programowanie pracy pomp ciepła i innych dużych odbiorników na okresy najwyższej produkcji PV,
- inteligentne systemy smart home, które automatycznie włączają wybrane urządzenia (pralki, zmywarki, klimatyzatory, ładowarki samochodowe) w chwilach największej produkcji energii słonecznej.
Tego typu rozwiązania maksymalizują wykorzystanie wyprodukowanej energii i zwiększają opłacalność inwestycji.
Farmy fotowoltaiczne jako przedsięwzięcie biznesowe
Skala i potencjał zarobkowy farm fotowoltaicznych
Farmy fotowoltaiczne to jedna z najbardziej zyskownych metod inwestowania w zieloną energię. Różnią się od mikroinstalacji skalą działania i sposobem generowania przychodów:
- farma 1 MW produkuje około 1000 MWh energii rocznie,
- przychód przy średniej cenie aukcyjnej to ok. 330 000 zł rocznie,
- po kosztach eksploatacji (ok. 50 000 zł) zysk netto sięga 280 000 zł rocznie,
- żywotność farmy to około 25 lat, a zwrot inwestycji następuje średnio po 10 latach.
W przeliczeniu na hektar można uzyskać 100–150 tys. zł netto rocznie, a farma 1 MW zazwyczaj zajmuje 2–3 ha powierzchni.
Koszty inwestycyjne i finansowanie farm fotowoltaicznych
Koszt budowy farmy zależy głównie od jej wielkości i zastosowanej technologii. Średnie nakłady inwestycyjne wynoszą od 2400 do 3600 zł za każdy 1 kW mocy, co daje koszt 2,4–3,6 mln zł dla 1 MW. Finansowanie najczęściej pozyskuje się w bankach lub od inwestorów branżowych.
Kluczowe elementy finansowego powodzenia farmy to:
- długoterminowe kontrakty na sprzedaż prądu (aukcje OZE lub umowy PPA),
- koszty bieżącej eksploatacji: dzierżawa gruntu, serwis, podatki, ubezpieczenie,
- opłaty za dzierżawę ziemi (najczęściej 8–15 tys. zł za hektar rocznie).
Lokalizacja i czynniki wpływające na rentowność
Wybór lokalizacji przesądza o opłacalności farmy PV. Najważniejsze parametry to:
- nasłonecznienie (950–1350 kWh/m2/rok – najwyższe na południu i południowym wschodzie kraju),
- dostępność infrastruktury (bliskość stacji energetycznych średniego lub wysokiego napięcia znacznie obniża koszty przyłączenia),
- warunki terenowe: ekspozycja południowa, brak zacienienia, jakość i nachylenie gruntu,
- bliskość dróg transportowych ułatwiająca budowę i serwis.
Optymalna lokalizacja pozwala osiągnąć najwyższą efektywność przy najniższych kosztach operacyjnych.